Οικολογική Δόμηση
Η αναγκαιότητα της οικολογικής δόμησης
Παρόλο που «ζούμε στον αιώνα των πόλεων», εντούτοις νιώθουμε καθημερινά τις πόλεις μας να «ψήνονται» και γνωρίζουμε πως ο κτιριακός τομέας είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνος γι’ αυτό. Η οικοδομική δραστηριότητα, εδώ και δεκαετίες και με διαφορετικούς ρυθμούς σε κάθε περιοχή, καταβροχθίζει τα παράλια της Μεσογείου και εκτείνεται, αστικοποιώντας ραγδαία τις αγροτικές εκτάσεις, στην ενδοχώρα.
Ωστόσο, παρά τις κοινές διαπιστώσεις και την υπαρκτή τεχνογνωσία, συνεχίζουν να ακολουθούνται ενεργοβόρα πρότυπα οικιστικής ανάπτυξης, ιδιαίτερα στις αστικές και παράκτιες περιοχές όπου και αναπτύσσεται ραγδαία ο τουρισμός του extra air-condition... Αποτέλεσμα: Ο κτιριακός τομέας (οικιακός και τριτογενής) καταναλώνει περί το 35% της πρωτογενούς ενέργειας της χώρας και ευθύνεται για το 40% περίπου των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2). Επίσης αρκετά προβλήματα όπως η θερμική νησίδα, το φαινόμενο της αστικής χαράδρας και το σύνδρομο του άρρωστου κτιρίου έκαναν την εμφάνισή τους, μειώνοντας την ποιότητα ζωής στις πόλεις και επιβαρύνοντας την υγεία των πολιτών.
Είναι επειγόντως ζητούμενο λοιπόν το να αξιοποιηθεί η εμπειρία και οι διαθέσιμες τεχνικές για την παραγωγή λιγότερο ενεργοβόρου κτισμένου περιβάλλοντος και η δημιουργία κτιρίων που εναρμονίζονται με το περιβάλλον τους εκμεταλλευόμενα στο μέγιστο δυνατό τις συνθήκες που αυτό ορίζει. Η μορφολογία, ο προσανατολισμός, το κλίμα είναι μερικές από τις παραμέτρους που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη από την αρχή ώστε το κτίριο να επιτύχει μέγιστες συνθήκες άνεσης με όσο το δυνατόν λιγότερη κατανάλωση ενέργειας.
Τι είναι η οικολογική δόμηση;
Η οικολογική δόμηση είναι η δόμηση που προσεγγίζει το κτίριο ολιστικά, ώστε να είναι φιλικό προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο.Ο σχεδιασμός του κτιρίου είναι βιοκλιματικός, δηλαδή λαμβάνει υπόψιν τον προσανατολισμό, ηλιασμό, σκιασμό και αερισμό, το σχήμα, το μέγεθος αλλά και θέση των κουφωμάτων, τη θερμομόνωση του κελύφους, τη χρήση παθητικών ηλιακών και αιολικών συστημάτων, κ.α.
Οι λύσεις θέρμανσης και ψύξης βασίζονται σε εναλλακτικές και ανανεώσιμες πηγές (πχ. ήλιος, άνεμος, βιομάζα, γεωθερμία) και όχι σε ρυπογόνα ορυκτά καύσιμα.
Στην επιλογή θέσης του κτιρίου λαμβάνεται υπόψιν το υπέδαφος, τα γεωμαγνητικά πεδία, το ραδόνιο, τα καλώδια και οι πυλώνες υψηλής τάσης.
Τα υλικά που χρησιμοποιούνται δε ρυπαίνουν τον εσωτερικό αέρα και καταναλώνουν τη λιγότερη δυνατή ενέργεια στην παραγωγή, μεταφορά και κατεδάφισή τους.
Τέλος, στο εργοτάξιο γίνεται εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων και ανακύκλωση.
Ένα οικολογικό κτίριο μπορεί να έχει οικονομία από 50-100%, ενώ σε σχέση με ένα συμβατικό κτίριο υπεύθυνα κατασκευασμένο (και σωστά θερμομονωμένο), το κόστος κατασκευής δεν είναι πολύ υψηλότερο.
Ο σχεδιασμός του είναι απόλυτα συμβατός με την τοπική παράδοση αλλά και πλήρως εναρμονισμένος με το κλίμα της εκάστοτε περιοχής, εξοικονομώντας ενέργεια στη λειτουργία του.
Οικολογικά δομικά υλικά
Στον κλάδο της δόμησης η παρασκευή της πλειονότητας των οικοδομικών υλικών συνοδεύεται από τεράστιες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, αλλά και πέρα από το περιβάλλον, εμφανίστηκε πληθώρα υλικών τοξικών, καρκινογόνων, ραδιενεργών, επικίνδυνων δηλαδή για τον ίδιο τον άνθρωπο. Έτσι η στροφή στην οικολογία δεν είναι πια μόδα , αλλά επιτακτική ανάγκη για τη σωτηρία του πλανήτη και κατ’ επέκταση και της ανθρώπινης ύπαρξης. Σε μια περίοδο έντονης περιβαλλοντικής κρίσης , καθημερινά ακούμε και διαβάζουμε διάφορες λέξεις όπως «green» , «eco» , «bio» και επηρεαζόμαστε . Σε αυτή την κατάσταση βρίσκεται και ο τομέας των κατασκευών . Όταν ξεκινάει να κατασκευαστεί ενα κτίριο από την μελέτη έως και την κατασκευή λαμβάνονται πολύ σοβαρά πλέον οι αρχές της Βιοκλιματικής Αρχιτεκτονικής και χρησιμοποιούνται υλικά φιλικά τόσο προς το περιβάλλον όσο και προς τον άνθρωπο .
Ποια είναι αυτά;
Παρακάτω παραθέτουμε κάποια ενδεικτικά υλικά που ανταποκρίνονται στις προδιαγραφές και απαιτήσεις της οικολογικής δόμησης.
Το ξύλο είναι ένα από τα κύρια υλικά της βιοοικοδομικής. Είναι ένα φυσικό υλικό , απόλυτα αφομοιώσιμο από το περιβάλλον που έχει απίστευτα πολλές εφαρμογές στην εσωτερική αρχιτεκτονική και την διακόσμηση (πάτωμα , έπιπλα , κουφώματα , σκεπές κλπ.) Εκτός από αυτό, και παρά την αντίθεη διάδοση, το ξύλο αντέχει από τη φύση του στη φωτιά, όταν έχει το κατάλληλο πάχος. Ωστόσο η χρήση του θα πρέπει να συνοδεύεται από ελεγχόμενες και πιστοποιημένες δασικές καλλιέργειες με αυστηρά πρότυπα διαχείρισης . Επίσης βασική προϋπόθεση είναι κατά την επεξεργασία και συντήρηση των προϊόντων ξυλείας να χρησιμοποιούνται φυσικά αβλαβή παρασιτοκτόνα και μη τοξικά υλικά φυτικής προέλευσης (φυτικά έλαια , κερί , φυτικές ρητίνες )
Η πέτρα είναι ένα απόλυτα φυσικό προϊόν δόμησης με άριστες θερμομονωτικές ιδιότητες και μεγάλη αντοχή . Θα πρέπει φυσικά να μην συνοδεύεται από αλόγιστη εξόρυξη ώστε να μην αλλοιώνεται αισθητικά και υποβαθμίζεται περιβαλλοντικά το τοπίο . Επιπλέον , θα πρέπει η πέτρα για να είναι οικολογική να μην έχει περαστεί με τοξικά βερνίκια.
Ο ωστενικός χάλυβας είναι μη μαγνητικός και ανοξείδωτος, σε αντίθεση με τον κανονικό δομικό χάλυβα, με μοναδικό μειονέκτημά του, το υψηλό του κόστος.
Ο ασβέστης είναι φυσικό υλικό που αφήνει το κτίριο να αναπνέει επιτρέποντας έτσι μια σταθερή ανταλλαγή αέρα μεταξύ εσωτερικού χώρου και εξωτερικού περιβάλλοντος. Επίσης έχει εύκολη συντήρηση και ανακατασκευή στις ζώνες που υφίστανται φθορές με το πέρασμα του χρόνου και επιπλέον , προσδίδει στους τοίχους την χαρακτηριστική ομαλή υφή με τις καμπυλωμένες γωνίες.
Η ωμή άργιλος, είναι ένα άριστο δομικό υλικό όσον αφορά στη μηχανική ανοχή, στη θερμική μόνωση και στη δυνατότητα «αναπνοής» των εξωτερικών τοίχων. Εξάλλου, σε ολόκληρη την περιοχή της Μεσογείου υπάρχει μακρά παράδοση στη χρήση αυτού του υλικού.
Ο ηρακλείτης (ξυλόμαλλο) είναι ένα μονωτικό υλικό που παράγεται από πρόσμιξη τσιμέντου και ινών ξύλου. Σε αντίθεση με τα περισσότερα μονωτικά υλικά χημικής προελεύσεως, το ξυλόμαλλο είναι ανακυκλώσιμο, αβλαβές για την υγεία, παράγεται χωρίς μεγάλη κατανάλωση ενέργειας, καίγεται δύσκολα σε περίπτωση πυρκαγιάς και δεν απελευθερώνει τοξικές ουσίες.
Ο κετσές από καρύδα έχει πολλά πλεονεκτήματα σαν ηχομονωτικό υλικό σε επενδύσεις οροφών, όπου συμβάλλει σημαντικά στην απόσβεση των ταλαντώσεων και στην εξασθένιση της μετάδοσης των θορύβων.
Το πλέγμα γιούτας αποτελεί ένα φυσικό υλικό που προέρχεται από ανανεώσιμη πηγή και μπορεί εύκολα να χρησιμοποιηθεί. Στην κατασκευή εσωτερικών μονωτικών επιχρισμάτων με βάση φόδρα από πλέγμα γιούτας, απορροφώνται οι τάσεις, λόγω της συστολής που προκαλεί η εξάτμιση του νερού του κονιάματος, ώστε να αποφεύγεται η δημιουργία μικρών ρηγματώσεων.
Η κόλλα από καουτσούκ είναι φυσικό προϊόν, ατοξικό, αρκετά σταθερή, που διατηρεί τις συγκολλητικές της ιδιότητες στον χρόνο.
Το κερί των μελισσών είναι το καλύτερο μέσο για το φινίρισμα και την προστασία των ξύλινων δαπέδων και άλλων ξυλοκατασκευών.
Ο φελλός είναι ένα άριστο μονωτικό και ηχοαπορροφητικό υλικό. Ο φελλός συμπιεσμένος σε φύλλα χωρίς κόλλα ή τριμμένος σε κόκκους, είναι ένα καλό παράδειγμα ενός φυσικού υλικού ανανεώσιμου και απόλυτα ατοξικού.
Τα οικολογικά χρώματα αποτελούν την ασφαλέστερη και ουσιαστικά οικολογική επιλογή καθώς έχουν ως πρώτη ύλη φυτικές ρητίνες και έλαια , κεριά , ορυκτά υλικά όπως κιμωλία, βόρακα και ώχρα , τα οποία είναι απόλυτα ασφαλή για τον άνθρωπο, φιλικά προς το περιβάλλον, πλήρως ανακυκλώσιμα και με αποτελέσματα ισάξια με τα αντίστοιχα χημικά.
